Data binnen archeologie

Het verzamelen van data is nodig om een afweging te kunnen maken van archeologie tegenover de andere ruimtelijke waarden. Archeologie is voor ruimtelijke ontwikkelingen een need to know. Bovendien zijn aan archeologie aanzienlijke financiële gevolgen te verbinden.

Achtergrond

Gemeenten houden zich het meest bezig met archeologie: zij zorgen ervoor dat het verleden goed geborgd wordt. De gemeenten gebruiken daarvoor het bestemmingsplan als instrument. Archeologie wordt als dubbelbestemming opgenomen en kent eigen regels. Maar hoe weet een gemeente nu of er wel of geen dubbelbestemming opgenomen moet worden? Daar heb je archeologische data voor nodig.

Inzet data

Gemeenten inventariseren zelf welke data er zijn voor hun grondgebied en maken hier een archeologische waarden- en verwachtingenkaart van. Deze kaart dient dan als onderlegger voor bestemmingsplannen. De gemeente stelt op hoofdlijnen vast waar nog archeologisch onderzoek moet plaatsvinden. Dat is per gemeente allemaal te vinden op www.ruimtelijkeplannen.nl. Sommige gemeenten ontsluiten daarbij ook hun archeologische verwachtingenkaart.

Archeologisch onderzoek en bestemmingsplan

Als dus een initiatiefnemer bij een gemeente een omgevingsvergunning aanvraagt, kan hij op basis van het bestemmingsplan de verplichting tot archeologisch onderzoek opgelegd krijgen. De data die dat onderzoek oplevert, worden weer gebruikt bij de update van de gemeentelijke verwachtingen­kaarten. Je kunt die data onder andere terugvinden bij het Provinciaal Depot voor Bodemvondsten. Dit systeem voedt zichzelf. Maar… er wordt al veel langer dan sinds 2007 archeologisch onderzoek gedaan. Waar zijn die data en hoe kunnen we die gebruiken?

Ontbrekende data

Data die niet ontsloten of niet bekend zijn, kunnen ook niet worden meegenomen. Binnen de Provincie Gelderland is veel archeologisch onderzoek uitgevoerd vóór 2007. Al in de 19e eeuw werd er onderzoek gedaan op bijvoorbeeld de Veluwe. Al die onderzoeken liggen op papier in het Provinciaal Depot voor Bodemvondsten: rapporten, aantekeningen, kaarten… Voordat het Provinciaal Depot voor Bodemvondsten bestond, werd er onderzoek gedaan door het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. In hun archief liggen ook nog Gelderse data verborgen. Al deze oude data zijn relevant voor gemeenten en ontwikkelaars, omdat het zonde is als er een archeologisch onderzoek wordt uitgevoerd op een plek waar dat al gedaan blijkt te zijn. Ook is het jammer als er meer informatie over een plek bestaat, die ervoor zorgt dat onderzoek sneller en efficiënter gedaan zou kunnen worden, maar die niet bekend is.

We gaan dus onze eigen provinciale data ontsluiten. Ook koppelen we daar, als dat mogelijk is, data uit ontgrondingen en saneringen aan. Daarmee bedient de provincie direct gemeenten die verwachtingenkaarten opstellen, maar indirect ook ruimtelijke initiatiefnemers in Gelderland.

Data en Omgevingswet

Binnen de Omgevingswet is het straks de bedoeling dat overheden alle beschikbare data ontsluiten. Een overheid kan niet meer toetsen aan data die de burger niet heeft kunnen inzien. Informatie over reeds uitgevoerd onderzoek of reeds gegraven gaten voorkomt dat er onnodig archeologisch onderzoek wordt gevraagd.

De Provincie Gelderland kan dus zelf eigen provinciale data en provinciebrede data bij anderen via eigen kanalen ontsluiten en faciliteert gemeenten/initiatiefnemers door hierop te attenderen als beschikbare bron. Ook kan bekeken worden of te onderzoeken of ontsloten data gecombineerd kunnen worden met gemeentelijke informatiesystemen. En als we die data beschikbaar hebben, zodat iedereen zijn werk zo goed mogelijk kan doen, kunnen we ze ook gebruiken waar ze voor bedoeld zijn: het lange, veelbewogen verhaal van Gelderland steeds beter vertellen en laten zien!